Matematik öğretmeni bir genç arkadaşımla sohbet ediyoruz; gündem malum, söz diyanetin “4-6 yaş çocuklara kuran kursu” veren çadırına da uğradı. “Hocam bu depremde 10 yıl geri gitmiş miyizdir” diye sordu genç arkadaşım. Ona 12. yüzyılda yaşamış Endülüslü İslam alimi Ebu Bekir İbn Arabi’nin çocuklara Kuran eğitimi hakkındaki görüşlerini anlattım. İbn Arabi tane tane yazmış, 1000 yıl önce:
“Dili bozulmaktan korumak için Arap dilini ve şiirlerini diğer ilimlerden önce öğretmek gerekir. Arapçayı öğrendikten sonra matematik öğretilmelidir. Matematiğin kaide ve kanunlarını öğrenip, meleke kazandıktan sonra Kur’ân’a geçilir.[i]”
Etkileşim tanrısı
İnstagram’da karşılaştım; enkazdan çıkarılan bir cesede ait ham videoyu paylaşmış birisi, görüntü korkunç. Altına yorum olarak iki kelime yazdım: Ölüm pornosu. Bu videoyu paylaşan kişiden iki tavır bekliyordum. Birincisi “pardon” deyip videoyu kaldırması, ikincisi ise beni engellemesi. İkisini de yapmadı, ne yaptı biliyor musunuz? Yorumumu beğendi!
“Böyle insanlar”
Sosyal medyada bir gönderiyi “böyle insanlar kaldı mı” diyerek paylaşmışlar; “paylaşmayanı dövesim var” yazmış biri, “insanın elini öpesi geliyor” demiş bir diğeri: “Depremzedelere evimizi bırakıp yazlığa taşınıyoruz, 2 oda 1 salon, eşyalı, telefon: …” Bir depremzedeye faydası olur diye düşündüm ama önce teyit edeyim diye hemen telefon ettim. Depremzedelere çok üzülmüşler, 25 bin lira kira, 50 bin lira da depozito…
Kendinize güldürmeyin!
Deprem sonrası AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik’in “Bize söylenenleri not ediyoruz” şeklindeki talihsiz açıklamasına sosyal medyanın “beni de not edin” cevabı kitlesel, demokratik bir protestoya dönüştü. Öte yandan bazı sosyal medya kullanıcılarının kendilerini kaptırıp “beni de not edin, hatta gelin alın beni” mesajları bu acılı halimizde bile pek çoğumuzu gülümsetti. Niye mi; iletilerini “sadece arkadaşlar” veya “takipçiler” olarak yayınlayan kişilerin mesajları “en kahraman Rıdvan”ın racon kesmesine benziyor. Yazdıklarını sadece küçük bir arkadaş grubuyla paylaşanların bu cesur mesajları, kitlesel bir eylemi evinin penceresinden izleyenlerden farksız oluyor.
Biraz da bilim!
Deprem enkazından çıkarılan bazı kişiler idrarlarını içerek hayatta kaldıklarını söylediler; söylediler ama biz her söylenen söze “he” mi diyeceğiz, neden “olur mu böyle şey, bilim bu konuda ne diyor acaba” demiyoruz, diyemiyoruz.
İdrar içmek, deniz suyu içerek hayatta kalmaktan farklı değildir. Her ikisi de vücudu rehidre (vücuttaki sıvı miktarını arttırma) etmez, tam tersine dehidre ederek (sıvı miktarını azaltma) ölüme giden süreci hızlandırır[ii].
Deniz Akkaya
Eski manken Deniz Akkaya’nın birden aklına gelmiş; meğerse “Haluk Levent dolandırıcıymış”, hatta ırz düşmanı ve hatta bla bla bla… Haluk Levent cevap verdi mi, Deniz Akkaya iddialarını kanıtladı mı bilmiyorum, o kadarını izlemedim. Ama bir konuya şaşıp kaldım. Akkaya’nın iddialarına kızanlar sosyal medyada esip gürlemişler; tamam, Haluk Levent’i savunmak istemelerini anlarım. İyi ama onu savunurken Deniz Akkaya’nın geçmişteki çıplak fotoğraflarını paylaşıp “bu kadına mı inanacağız” demek de neyin nesidir.
Beyler, hanımlar; bir kadının görüşlerine karşı çıkmaya çalışırken onun bel altı rollerine, mesleğine saldıramazsınız… İster çıplak fotoğrafları yayınlansın isterse de porno film çeviriyor olsun. Bu “eleştiri” yönteminiz her türlü iftiradan daha çirkin olduğu gibi sizi gücün karanlık yanına etiketler, yapmayın!
Balonlar
Deprem bölgesinde yıkılan bir anaokulunun enkazının balonlarla süslendiğini görmüş olmalısınız! Ah, nasıl dokunaklı bir fotoğraf. Melek olmuş çocukların her biri balonlarla sembolize edilmiş!
Hanımlar, beyler ve de Romalılar; buraya bakar mısınız lütfen! Bu tip romantik fotoğrafları çok sakil, yakışıksız bulduğumu belirtmek isterim. Tarihin şiddete boğulduğu dönemlerde aklın karşısına imgelem gücünü koyan, düşü yücelten romantik ve hümanistleri gömdük artık. 14. Yüzyılın büyük şairi, hümanizm akımının öncülerinden sayılan, Rönesans’ın müjdecisi Francesco Petrarca öldü, şiiriyle beraber… O Petrarca ki Alman İmparatoru IV. Ludwig’in Papalık üzerindeki baskısını zayıflatmak için Roma’nın şanlı günlerinin tarih ve edebiyatını yeniden keşfetmeye yönelmişti. Petrarca, M.Ö 202’de Kartaca’yı yenilgiye uğratan, Afrika fatihi unvanı taşıyan Romalı General Scipio Africanus üzerine muazzam bir destan yazmıştı. Bu tutumuyla Alman imparatorluğu ile Papalık arasındaki çatışmanın gerçekliğini gizlemiş ve saptırmıştır. Balonlar gibi…
Deprem enkazına asılan balonlardan etkilenenlere, 19. yüzyıl romantik ressamlarından Eugene Delacroix’in Sakız Adası Katliamı resminde, “estetik hazzın” şiddeti nasıl gölgelediğine bakmalarını öneririm[iii].
UNFPA[v]
Haberi Guardian gazetesinde okudum; kaynak olarak UNFPA gösterilmiş, deprem bölgesinde acil tıbbi yardıma ihtiyacı olan 356.000 gebe kadın bulunuyormuş[vi]. Bu kadınların 226.000’i Türkiye’de, 130.000’i ise Suriye’de bulunuyormuş. Türkiye’deki kadınların 25.000’i, Suriye’deki kadınların 14.000’i önümüzdeki ay doğum yapacakmış[vii].
Şimdi merak ediyorum! Sağlık Bakanlığı’nın deprem bölgesinden açıklamalarını ve ülkemiz basınında çıkan haberleri okuyorum. Peki ben niye bu haberi Türkçe gazetelerde değil Guardian gazetesinde okudum?
Coğrafya kaderdir
Nah kaderdir…
“Coğrafya kader midir?” başlıklı yazım hazırlanıyor. Yakında…
Dipnotlar
[i] Kaynak: İbn Haldun, Mukaddime, Yayına hazırlayan Arslan Tekin, İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2013.
[ii] https://evrimagaci.org/su-bulamazsak-idrar-icmeli-miyiz-11061
[iii] Francis Claudon, Romantizm Sanat Ansiklopedisi, Remzi Kiitapevi, 1988.
[iv] https://www.ekathimerini.com/culture/whats-on/213310/delacroix-amp-the-greek-war-thessaloniki-to-january-31/
[v] UNFPA: Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu
[vi] https://www.theguardian.com/world/2023/feb/20/turkey-new-6-point-4-magnitude-earthquake-hatay
[vii] https://www.unfpa.org/press/earthquake-survivors-include-356000-pregnant-women-who-urgently-require-reproductive
