Çin ve Tayvan Arasındaki Gerilimin Panoraması

Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimin işgale ve savaşa dönüşmesinden sonra yeni bir krizin işareti Pekin’den geliyor. Bilindiği gibi Formoza adasında yer alan ve 1949 yılında Çan Kay Şek tarafından kurulan Tayvan sadece 23 ülke tarafından tanınıyor. Yaklaşık 24 milyon kişinin yaşadığı Tayvan, kendisini Çin Cumhuriyeti olarak tanımlıyor. Tayvan’ın Çin Halk Cumhuriyeti’nin bir parçası olduğunu iddia eden Pekin Hükümeti’nden son günlerde sert açıklamalar geliyor. Aslında sorun yeni değil! 70 küsur yıldır ayrı ayrı yönetilmelerine rağmen Pekin Hükümeti Tayvan üzerinde tam egemenlik iddiasında bulunuyor. Çin Halk Cumhuriyeti ile 1992 yılından beri ticari ilişkiler yürütüp, ihracatının büyük kısmını bu ülkeye yapan Tayvan, yıllardır Birleşmiş Milletler nezdinde tanınma girişimlerinde bulunuyor. Girişimleri Çin’in vetosuna takılan Tayvan sorunu, Rusya- Ukrayna savaşının başlamasından sonra yeniden uluslararası gündemin ilk sıralarına tırmanıyor.

Yetmiş yıllık bir sorunun gündemi germesinin sebebinin ABD’nin açıklamaları olduğunu söylemek yanlış olmaz. Geçtiğimiz günlerde Singapur’da düzenlenen Güneydoğu Asya ve ABD’nin savunma bakanlarının katıldığı Shangri-La Diyalog Forumunda, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin kışkırtıcı bir konuşma yaptı. Dost ve müttefik ülkelerin egemenlik haklarını korumaya kararlı olduklarını açıklayan ABD’li Bakan, “Tek Çin politikası” gereğince Tayvan’ı Çin’den ayrı bir ülke olarak görmediklerini ancak 1979 tarihli “Tayvan İlişkileri Yasası’nın” ABD’nin Tayvan’a savunması için silah vermeyi taahhüt ettiğini açıkladı. Ayrıca Çin Halk Cumhuriyeti’ne ait savaş uçaklarının Tayvan hava sahasında kışkırtıcı girişimlerde bulunduğunu iddia etti. Austin konuşmasında, “Çin’in Tayvan halkının güvenliğini, sosyal veya ekonomik sistemini tehlikeye atacak herhangi bir güç kullanımına izin vermeyeceklerini, Tayvan’ın öz savunma kapasitesini destekleyeceklerini” açıkladı.

Forumda söz alan Çin Savunma Bakanı Wei Fenghe “Hiç kimse Çin silahlı kuvvetlerinin kararlılığını ve becerisini küçümsememelidir” dedi. Tayvan’ın bağımsızlığını savunanların sonunun iyi olmayacağını söyleyen Çin Savunma Bakanı, ABD’nin bölgede jeopolitik hegemonya halkaları oluşturmaya çalıştığını iddia etti.

Eskiden Eminönü- Karaköy arasında yolcu taşıyan kayıkçılar danışıklı dövüş kavgaya tutuşurlar, hengameyi izlemek için toplanan vatandaşların ceplerini yankesiciler boşaltır, daha sonra yankesiciler ve kayıkçılar vurdukları voliyi paylaşırlarmış. Güneydoğu Asya’da yaşanan gerilim ve savaş çığlıklarını bir “kayıkçı kavgası” olarak tanımlamanın ne kadar doğru olduğundan emin olmadığımı söylemeliyim. Hiç kuşkusuz “yankesiciler” fırsat bekliyorlar ama onların ceplerimizi boşaltmak için bizlerin “kayıkçıların” etrafında toplanmamıza ihtiyaç duyduklarını sanmıyorum. Zaten elleri cebimizden çıkmıyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve Çin’in bu işgale zımnen de olsa destek vermesi, ABD ile Çin arasındaki jeopolitik güç tahterevallisindeki hassas dengeyi bozmuş görünüyor. Üstelik bu güç tahterevallisinin etrafında konuşlanmış iki ülke daha var: Japonya ve Kuzey Kore! ABD ile kol kola görünmekten çekinmeyen Japonya ile dengesiz bir siyasi, askeri güç odağı olan Kuzey Kore’nin Çin ve Rusya ile yakın duruşlarını gözden kaçırmamakta, gündemi izlemeyi sürdürmekte fayda var.

Bu yazıyı okuyunca “bizim bunca sorunumuz varken onların sorunları bizi niye gerdi…” diyorsanız! Belki biliyorsunuzdur; kimileri geniş açılı fotoğraf çekmeyi sever! Ya siz?